რა კავშირშია ერთმანეთთან თამარ მეფისა და "ჟოკეი კლუბის" სახელები ?(ნაწილი I)

ჭენებით - 175 მილიონი დოლარისკენ

ჟურნალისტური გამოძიება

გამოძიება შეიცავს უამრავ ციფრს და დოკუმენტს. დანაშაულის დადგენა სწორედ ამ ციფრებსა და დოკუმენტებს შორის წინააღმდეგობების აღმოჩენით შევძელით. მითვისებულია 35 ჰექტარი მიწის ნაკვეთი, რომელზეც უახლოეს მომავალში იწყება ქალაქის მთელი მასივის მშენებლობა. საუბარია ასობით მილიონი დოლარის მოგებაზე. ქალაქს აღარ აქვს ძველი იპოდრომი, ადამიანთა ერთ ჯგუფს აქვს მილიონერად ქცევის გარანტია. ამ ჯგუფში 90-იანი წლების თბილისის ომის „გმირები“ შედიან, ყოფილი მხედრიონელები. ამ ჯგუფის წარმომადგენელია გიორგი რურუაც, პარლამენტარ ნიკოლოზ რურუას ძმა. საგამოძიებო ჯგუფს კრიმინალის მფარველთა ძიება აღარ გაუგრძელებია...

 ინტერმედიალური საგამოძიებო ჯგუფი: ჟურნალი „სიტყვა“, „თანასწორობის ინსტიტუტი“, „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“.

ეს მოკლე, მწირი ინფორმაციის შემცველი დოსიე თბილისის სახელმწიფო იპოდრომს ეხება, უფრო სწორად, უკვე ყოფილ იპოდრომს, რომელიც ისტორიული ძეგლიც არის და კრიმინალური ისტორიის ობიექტიც.

ძეგლის ისტორია: იპოდრომის გახსნის შესახებ არსებობს წერილობითი წყარო - სავარაუდოდ, 1200-1210 წლებში დაწერილი იოანე შავთელის „აბდულმესიანი“, რომელშიც თამარ მეფის სამეფოში მომხდარ მნიშვნელოვან ამბავთა შორის საბურთალოზე იპოდრომის გახსნაა მოხსენიებული.

თამარ მეფის იპოდრომი საბურთალოს უმეტეს ნაწილს მოიცავდა - გაცილებით მეტს, ვიდრე 21-ე საუკუნის დასაწყისში არსებულ საზღვრებში მოქცეული თბილისის სახელმწიფო იპოდრომი. ტოპონიმი „საბურთალოც“ იპოდრომს უკავშირდება და ცხენბურთის სათამაშო ადგილს ნიშნავს. დღემდე არ არსებობს ზუსტი წერილობითი წყარო იმის შესახებ, თუ როდემდე იარსება მე-13 საუკუნის დასაწყისში გახსნილმა იპოდრომმა. ნიადაგმცოდნეების განმარტებით, ძველი იპოდრომის ტერიტორია საუკუნეების შემდეგ ჭაობიან ადგილად იქცა, ალბათ, ამის გამოც შეწყდა ცხენბურთის თამაში საბურთალოზე...

1840 წელს თბილისის იპოდრომი დიდუბის ტერიტორიაზე აშენდა. წერეთლის გამზირზე დღემდე შემორჩენილია მისი კვალი - დახურული მანეჟის შენობის სახით. 1954 წლისთვის იპოდრომი მჭიდროდ დასახლებული რაიონის ცენტრში მოექცა და დღის წესრიგში ახალი იპოდრომის მშენებლობის საკითხი დადგა. საჭირო ტერიტორია ვერის ხეობასა და დელისის დასახლებას შორის შეირჩა - საუბარია საბურთალოს რაიონზე. ეს ტერიტორია დღეს თამარაშვილის 13 ნომრით აღირიცხება, საბჭოთა პერიოდში კი გურამიშვილის ქუჩის სახელით მოიხსენიებოდა.

იპოდრომის თანამედროვე (კრიმინალური) ისტორია. ინფორმაცია განწყობისთვის: ეს არის ამბავი ათეულობით ჰექტარი სახელმწიფო მიწის მითვისებისა და სახელმწიფო ბიუჯეტისთვის მილიონობით ლარის ზარალის მიყენების შესახებ.

1998 წელს, ოფიციალურად, თბილისის სახელმწიფო იპოდრომი 57 ჰექტარ მიწის ფართობს მოიცავდა, იპოდრომის მომიჯნავე ფერდის ჩათვლით, რომელიც იპოდრომს 1995 წელს დაემატა. 2004 წლის საკადასტრო მონაცემებით კი, იპოდრომის ფართის შესახებ მონაცემები 62 ჰექტრამდე შემცირდა.

პირველი „მესაკუთრეები“ იპოდრომს 1998 წელს გამოუჩნდნენ. საამისოდ პირობების მომზადება კი უფრო ადრე, 1995 წლიდან, დაიწყო. 1995 წლის 13 ნოემბერს საქართველოს რესპულიკის მინისტრთა კაბინეტმა მიიღო დადგენილება, რომლის თანახმად, „თბილისის სახელმწიფო იპოდრომისა და ყულარის ცხენსაშენის გაერთიანების“ შრომით კოლექტივს ნება დაერთო, იჯარა-გამოსყიდვის უფლებით აეღო გაერთიანების ბალანსზე რიცხული სახელმწიფო ქონება. 1997 წლისთვის შესაბამისი დოკუმენტაცია მომზადდა და იმავე წელს საქართველოს ეკონომიკის სამინისტრომ თანხმობა განაცხადა თბილისის სახელმწიფო იპოდრომის საპრივატიზაციო ობიექტთა ნუსხაში შეტანაზე. ეკონომიკის სამინისტროს პოზიცია ასეთი იყო: შრომით კოლექტივს შეიძლებოდა გადასცემოდა მხოლოდ იპოდრომის ტერიტორიაზე განლაგებული შენობა-ნაგებობები, თავად ტერიტორიის საკითხი კი მას შემდეგ უნდა გადაწყვეტილიყო, რაც საქართველოს პარლამენტი დაამტკიცებდა საკანონმდებლო აქტს არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწების საკუთრების თაობაზე. 

 „თბილისის სახელმწიფო იპოდრომისა და ყულარის ცხენსაშენის გაერთიანება“ საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ექვემდებარებოდა. 1997 წლის 27 ნოემბერს სოფლის მეურნეობის სამინისტრომ აღნიშნული ქონების იჯარა-გამოსყიდვის ფორმით პრივატიზებაზე თანხმობა განაცხადა. პრივატიზება არ უნდა შეხებოდა მაყურებლის ტრიბუნას, საჭენებელ წრეს, თავლებს და ღია მანეჟს. პრივატიზება კომერციული კონკურსის წესით უნდა განხორციელებულიყო, საკონკურსო პირობად პროფილის შენარჩუნება დადგინდა. ობიექტის საწყისი ფასი 708 ათასი დოლარით განისაზღვრა. ინფორმაცია პრესაში, კერძოდ, გაზეთ „მესაკუთრეში“ გამოქვეყნდა - 1997 წლის 26 დეკემბერს. კონკურსში მონაწილეობის მსურველები 30 დღის განმავლობაში უნდა გამოვლენილიყვნენ. ამავე ვადაში უნდა მიემართათ კონკურსში მონაწილეობის მსურველებს სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტროსთვის, თუმცა სამინისტროში მსგავსი მოთხოვნით 26 იანვრამდე განცხადება არავის შეუტანია.

არადა, უცნაურია, რადგან „თბილისის სახელმწიფო იპოდრომისა და ყულარის ცხენსაშენის გაერთიანების“ შრომითი კოლექტივი ორი წლით ადრე, ჯერ კიდევ 1995 წელს, შემდეგ კი განმეორებით 1997 წელს ითხოვდა გაერთიანების ბალანსზე რიცხული სახელმწიფო ქონების იჯარა-გამოსყიდვის უფლებით გადაცემას. ახლა კი უარი თქვა მრავალგზის მოთხოვნილზე?

საკონკურსო კომისიაში ერთადერთი განცხადება 1998 წლის 26 იანვარს შევიდა, შპს „ჟოკეი კლუბის“ სახელით, შპს-ის დირექტორის ლაშა ჯაიანის ხელმოწერით. განცხადებას თან ერთვოდა კანონით დადგენილი „ბე-ს“ (გასაყიდი ქონების 10%) გადახდის დამადასტურებელი საგადასახადო დავალება - იმის დასადასტურებლად, რომ ლაშა ჯაიანმა 1998 წლის 25 იანვარს „თბილინვესტბანკში“ გადაიხადა 94 146 ლარი.

პირველი კრიმინალი

თუმცა ამ თანხასაც თავისი ორაზროვანი ისტორია აქვს: შპს „ჟოკეი კლუბი“ კომერციულ კონკურსამდე ოთხი დღით ადრე შეიქმნა და 1998 წლის 22 იანვარს თბილისის საბურთალოს რაიონის სასამართლოში დარეგისტრირდა. ორგანიზაცია იმავე დღეს აიყვანა აღრიცხვაზე სახელმწიფო საგადასახადო ინსპექციამ. შპს „ჟოკეი კლუბის“ საწესდებო კაპიტალი 4 ათას ლარს შეადგენდა, 50% ლაშა ჯაიანს ეკუთვნოდა, მეორე 50% - ზვიად ყანჩაველს. ლაშა ჯაიანი მანამდე თბილისის სახელმწიფო იპოდრომისა და ყულარის ცხენსაშენის გაერთიანების გენერალური დირექტორი იყო (შესაძლებელია, სწორედ, მისი დაკვეთის შემსრულებელი ან იძულებით შემსრულებელი აღმოჩნდა კოლექტივი, რომელმაც უარი თქვა კონკურსში მონაწილეობაზე - რედ.). 1997 წლის 20 თებერვალს შეიქმნა საპრივატიზაციო კომისია, რომელსაც ობიექტის პრივატიზაციისთვის საჭირო დოკუმენტაციის უმოკლეს ვადაში მომზადება დაევალა.

1998 წლის 27 და 28 იანვარს საკონკურსო კომისიის სხდომები გაიმართა. 4 თებერვალს კი სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტრომ უკვე გამოსცა ბრძანება, რომლის თანახმადაც, კომერციულ კონკურსში გამარჯვებულად შპს „ჟოკეი კლუბი“ გამოცხადდა.

1998 წლის 18 თებერვალს „ჟოკეი კლუბსა“ და სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტროს შორის გაფორმდა საიჯარო ხელშეკრულება - 5 წლის ვადით და პარალელურად „ჟოკეი კლუბთან“ გაფორმდა ქირავნობის ხელშეკრულება - 10 წლით. „ჟოკეი კლუბს“ ქირავნობით გადაეცა: ტრიბუნა, ტრიბუნის საპირფარეშო, აგურის „პადოკი“ თავლა, მე-4, მე-5 და მე-6 თავლები; ცხენის სახედნი ღია მანეჟი, თივის საწყობი თავლა, სარწყავ-საწვიმარი აგრეგატი.

ხელშეკრულებაში არაფერი იყო ნათქვამი იპოდრომის საჭენებელი წრის შესახებ. შპს „ჟოკეი კლუბს“ იჯარა-გამოსყიდვით გადაცემულ ქონებაში 710 ათასი აშშ დოლარი უნდა გადაეხადა. ხელშეკრულება მოიჯარეს უყენებდა მოთხოვნებს: პროფილის შენარჩუნებას, 5 წლის განმავლობაში არანაკლებ 3,5 მილიონი აშშ დოლარის ინვესტიციის განხორციელებას, სპორტულ-გამაჯანსაღებელი კომპლექსის მოწყობასა და არსებული სამუშაო ადგილების არანაკლებ 70%-ის შენარჩუნებას.

აშკარად საეჭვოდ გამოიყურება შემდეგი ფაქტი: 94 146 ლარი („ჟოკეი კლუბის“ მიერ წარმოდგენილ საგადასახადო დავალების ფურცელში „ბე-ს“ სახით გადახდილად მითითებული თანხა) სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტროს ანგარიშზე 2000 წლის მარტში ჯერ კიდევ არ იყო ჩარიცხული, სწორედ, ამ დროს მიმართა სამინისტრომ განმარტებისთვის საქართველოს ეროვნულ ბანკს, რომელმაც ქონების მართვის სამინისტროს ოფიციალური წერილით განუმარტა, რომ ეროვნული ბანკის საოპერაციო სამმართველოში დასახელებული თანხის გადახდის შესახებ არანაირი დოკუმენტი არ შესულა. ლაშა ჯაიანის მიერ წარმოდგენილი N9 საგადასახადო დავალება არც „თბილინვესტბანკში“ ჩატარებული საბუღალტრო ოპერაციებისა და დღიური დოკუმენტების შემოწმების შედეგად აღმოჩნდა. მეტიც, 2000 წლის 27 აპრილს საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ სახელმწიფო ქონების მართვის მინისტრისთვის გაგზანილ წერილში ეროვნული ბანკის ვიცეპრეზიდენტი გ. ჯიღაური აღნიშნავდა, რომ ლაშა ჯაიანს არ ჰქონდა გახსნილი ანგარიში „თბილინვესტბანკში“. ეროვნული ბანკის განმარტებით კი, „ფიზიკურ პირს, რომელსაც ბანკში არ აქვს გახსნილი ანგარიში, არ შეეძლო განეხორციელებინა საგადასახადო დავალებით თანხის გადარიცხვის ოპერაცია“. ჩნდება ლოგიკური კითხვა: იყო თუ არა ყალბი ჯაიანის საგადასახადო დავალება? 2007 წლის 11 დეკემბერს ჩვენთვის მოწერილი წერილით საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელმა დ. ამაღლობელმა განგვიმარტა, რომ „1998 წელს კომერციულ ბანკებში უნაღდო ანგარიშსწორების ოპერაციებს არეგულირებდა 1996 წლის 5 სექტემბრის ბრძანებით საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის მიერ დამტკიცებული „საქართველოში უნაღდო ანგარიშსწორების წესები“.

ეროვნული ბანკის განმარტებით, „საკონკურსო კომისიაში „ჟოკეი კლუბის“ დირექტორის, ლაშა ჯაიანის, მიერ წარმოდგენილი საგადასახადო დავალება N9 არ არის დადგენილი წესის შესაბამისად გაფორმებული“.

და ისევ პასუხგაუცემელი კითხვები: რატომ გახდა საჭირო საკონკურსო კომისიისთვის არასწორად შედგენილი საგადასახადო დავალების წარდგენა? რატომ დაგვიანდა ქონების მართვის სამინისტროს ანგარიშზე „ბე-ს“ სახით გადახდილი თანხის ჩარიცხვა?

ამ კითხვებზე პასუხები არც ისე რთულია: თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ შპს „ჟოკეი კლუბი“ 1998 წლის 22 იანვარს 4 ათასი ლარის საწესდებო კაპიტალით შეიქმნა, მას ნამდვილად გაუჭირდებოდა საკონკურსო განცხადების შეტანამდე დარჩენილ სამ დღეში 94 146 ლარის გადახდა. იკვეთება ვერსია, რომ შპს „ჟოკეი კლუბის“ ხელმძღვანელობა „თბილინვესტბანკს“ გაურიგდა. არ არის გამორიცხული, რომ აღნიშნული ბანკი საგანგებოდ შეარჩიეს. ეჭვს ბადებს შემდეგი გარემოება: N9 საგადასახადო დავალების გაცემიდან მოკლე ხანში „თბილინვესტბანკის“ ლიკვიდაცია დაიწყო, 1999 წლის 4 მაისს კი მას ეროვნული ბანკის მიერ გაცემული ლიცენზიაც გაუუქმდა. „თბილინვესტბანკის“ ბაზაზე 2000 წლის 2 მაისს ახალი შპს „გიორგი XXI“ შეიქმნა. 2000 წლის 20 აპრილს სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტროში „გიორგი XXI-ის“ (როგორც „თბილინვესტბანკის“ სამართალმემკვიდრე ორგანიზაციის) მიერ გაგზავნილ წერილში არის მცდელობა, აიხსნას, თუ რატომ დაყოვნდა ამდენ ხანს ქონების მართვის სამინისტროს ანგარიშზე „ბე-ს“ შესატყვისი თანხის ჩარიცხვა: „მოქალაქე ჯაიანის მიერ ბანკში თანხის შეტანიდან რამდენიმე საათში საბანკო ნორმატივების დარღვევის გამო საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა „თბილინვესტბანკს“ საბანკო ანგარიშები შეუჩერა“.

„გიორგი XXI“ ცრუობს. ამაზე მეტყველებს საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ ჩვენთვის გამოგზავნილი წერილი: „1998 წლის იანვარში და შემდგომ პერიოდში საქართველოს ეროვნულ ბანკს „თბილინვესტბანკისთვის“ საკორესპონდენტო ანგარიშებიდან თანხის მისაღებად ოპერაციების განხორციელებაზე შეზღუდვები არ განუხორციელებია“. ეროვნული ბანკი იმასაც გვატყობინებს, რომ „თბილინვესტბანკის“ ლიკვიდატორად საბურთალოს რაიონის სასამართლომ დანიშნა თავად „თბილინვესტბანკის“ წარმომადგენელი მამუკა ელიაშვილი, იგი „ლიკვიდაციის დასრულებამდე ბანკის სრულუფლებიანი წარმომადგენელი იყო. ბანკის ლიკვიდაციის პერიოდში სხვა ლიკვიდატორი არ დანიშნულა“. და კიდევ ერთი ტყუილი, რომელსაც „გიორგი XXI“ სწერს ქონების მართვის სამინისტროს (20.04.2000 წელი). იგი ამტკიცებს, რომ ეროვნული ბანკისგან მას ჰქონდა მიღებული უფლებამოსილება „თბილინვესტბანკის“ ლიკვიდაციის პროცესის დასამთავრებლად. არადა, მაშინ, როცა ეს წერილი იწერება, 2000 წლის 20 აპრილს, აღნიშნული შპს იურიდიულ პირად ოფიციალურად ჯერ კიდევ არ არის გაფორმებული. იგი დაფუძნდა მხოლოდ 2000 წლის 2 მაისს. „ჟოკეი კლუბის“ მიერ საპრივატიზაციო „ბე-ს“ თანხის გადახდის ისტორია უკვე ნათელ წარმოდგენას ქმნის ამ კომპანიის „კეთილსინდისიერებაზე“.

გაგრძელება

მადლენ მაჭარაშვილი, თბილისი